ماهی قرمز

چگونگی خرید و نگه داری ماهی عید

مهاتماگاندی: عظمت و فضایل یک ملت را از شیوه ی برخورد آن ها با جانوران بسنجید.

ماهی قرمز عید برسر سفره ی هفت سین نماد زندگی است. متاسفانه بی توجهی ما این نماد زندگی را که میتواند تا 40سال عمرکند ظرف چند روز به کشتن می دهد. توجه کنید که این ماهی ها به انتخاب خود اینجا نیستند پس مسؤولیت آن ها با ما انسان هاست.

مطابق یافته های دانشمندان، شرایط نامساعد زندگی، تأثیرات آزاردهنده بسیاری بر انواع جانوران منجمله ماهیان داشته و رنج و ناراحتی شدیدی برای آنها به بار می آورد. درست است ماهی یا هر جانور دیگری، هوش و توانایی فکری بسیار کمتری نسبت به انسان دارد، ولی آیا عدم توانایی فکری به ما اجازه می دهد که نوزادان انسان یا افراد معلول جسمی را نیز بیازاریم؟ در اینجا می خواهیم به طور مختصر با گردآوری نکته هایی، به شناخت بیشتر این موجود دوست داشتنی بپردازیم.

ماهی قرمز ( عید ) چیست ؟

ماهی قرمز (goldfish) نخستین ماهی اهلی شده برای نگهداری در آکواریوم بوده است. از نظر جمعیتی بیشترین تعداد ماهیان آکواریومی از دسته ماهی قرمز می باشند و معمولاً یکی از نخستین ماهیانی که یک آکواریوم دار نگهداری کرده است، از این دسته می باشد. با اینحال متأسفانه در میان دیگر ماهیان آکواریومی، ماهی قرمز معمولاً از کمترین مراقبت ها برخوردار می شود.

این ماهی ها به دلیل عواملی چون وحشی بودن، امکان نگهداری در حوضچه یا دریاچه و تنگ، عدم نیاز به دمای خاصی برای آب، مقاومت بالا و قیمت پایین در میان ایرانیان بسیار محبوب شده و با نام ماهی قرمز یا ماهی عید معروف شده اند  نام انگلیسی این ماهی گلدفیش (Goldfish) یا ماهی طلایی است.

 

چند نکته برای خرید ماهی عید:

۱- ماهی ای را بخرید که در میانه ی آب حرکت کند . ( اگر در سطوح پایینی باشد امکان بیمار بودن آن زیاد است و اگر در سطوح بالا شنا کند به این معنی است که در آب آن ماهی اکسیژن کافی وجود ندارد و ممکن است حتی قبل از رسیدن به خانه هم تلف شود . )

۲- اگر حتی یکی ماهی از ماهی های موجود در لگن بیمار بودند ، ماهیتان را از آنجا نخرید .

3- از نشانه های سلامتی ماهی قرمز، تلألو رنگ  پولک های آن، درخشش چشمها، جنب و جوش زیاد و هوشیار بودن نسبت به محیط اطراف (واکنش مناسب به تحریکات محیطی)، داشتن تعادل در هنگام شنا کردن و غالباً شنا در قسمت میانی آب (نه در کف آب و نه در سطح آن) می باشد.

4- اگر تنها برای سرگرمی می خواهید ماهی بخرید این کارا نکنید چرا که ماهی ها بازیچه نیستند و نیاز به دقت در نگهداری دارند.

از خریدن ماهی از دستفروشان خودداری نماید چون هم از نظر بهداشتی مشکل آفرین می باشد و هم بخاطر نگهداری ماهی در شرایط بد اینگونه ماهی ها دارای عمر کوتاهی خواهند بود. مراکز بهداشتی مراکزی هستند که دارای مکانهای مسقف بوده ودارای لوازم شستشو و ضد عفونی مناسب می باشند.

5- از خرید ماهیان مریض، افسرده و بی حال و دارای لکه های سفید روی پوست بدن، پولک ها و دم ریخته خودداری نماید. در صورت مریض شدن ماهی و یا تلفات مورد را سریعا از دیگر ماهی ها جدا نماید.

 

چگونگی نگهداری در تنگ

اگر شما گلدفیش را در تنگ نگهداری می کنید و هیچ وسیله ای برای تامین اکسیژن از قبیل پمپ ندارید ناچار مجبورید هر روز یا هر دو روز یکبار آب آن را عوض کنید ؛ اما نه به این صورت که آب را بیرون ریخته و تنگ را زیر شیر آب پر کنید . چون آب شهری دارای مقدار زیادی گاز سمی کلر میباشد پس دست کم ۱۸ ساعت قبل آب را در ظرفی گذاشته تا کلر آن کاملا از بین رود و سپس ماهی را به آن منتقل کنید . برای شستن تنگ هم میتوان از نمک و مسواک استفاده کرد نه از ریکا و اسکاچ !

تذکرها:

- تنگ ماهی باید شیشه ای و دهان گشاد باشد. مساحت سطح ظرف نشانی تقریبی از میزان اکسیژن حل شدنی در آب است.

- بهتر است در تنگ از وسایل تزئینی استفاده نکرده و در صورت علاقه می توانید چند گیاه طبیعی در آن قرار دهید. کمی سنگ ریزه برای کف تنگ ایرادی ندارد گرچه تعویض آب را دشوار می کند.

تذکر: هرگز از سنگ ریزه های رنگی برای کف تنگ استفاده نکنید.

- اگر سابقه بیماری پوستی( آلرژی) دارید برای دست زدن به ماهی و ظروف نگهداری ماهی از دستکش استفاده نمایید.

- آب تعویضی ماهی را مستقیما درفاضلاب تخلیه نماید و از ریختن آن در معابر عمومی و یا باغچه خودداری نماید.

نکته: ماهی قرمز تمایل زیادی به خوردن گیاهان معمول آکواریومی دارد و مثلاً قرار دادن گیاه کابومبا در آب، منبع تغذیه ای خوبی برای این ماهی ایجاد خواهد نمود! استفاده از گیاه سرخس  (که گیاهی مقاوم است) برای تزئین محل زندگی ماهی قرمز بسیار مناسب بوده و ماهی نیز از آن لذت می برد، ولی کمتر ممکن است قادر به خوردن آن باشد.

تدکر: ابزارهای چوبی به منظور ایجاد فضایی برای مخفی شدن و استراحت ماهی امری بسیار ضروری است؛ چرا که بسیاری از ماهیان فقط در پناهگاه خود آرامش داشته و به خواب می روند و در غیر اینصورت دائماً به دلیل ترس از محیط اطراف، بیدار و مضطرب خواهند بود. همچنین افزودن سنگ و گیاهان مناسب به محیط زندگی ماهی، به حذف نیترات از آب کمک نموده و برای ماهی نیز سرگرم کننده است.

- در هنگام تعویض آب تنگ هرگز از دست برای گرفتن ماهی ها استفاده نکنید و برای این مورد از یک سبد یا توری نرم استفاده کنید .

- نگهداری در سطل یا تشت برای این نوع ماهی ها کشنده است. ظرف محل زندگی آن ها باید شیشه ای و بزرگ باشد، هرگز از ظرف های کوچک (زندان) برای نگهداری ماهیتان استفاده نکنید.

- در صورتی که ماهی شما بالای آب قرار داشت و روی آب حباب درست  می کرد نشانه ی اینست که اکسیژن آب کافی نیست و بهتر است آب تعویض شود. کمبود اکسیژن موجب می شود که ماهی به جای شناکردن تمام مدت درحال هوا گیری باشد تا خفه نشود بی شک هیچ انسانی دوست ندارد در این وضعیت باشد. ( به همین دلیل در لگن های پر از ماهی معمولاً ماهی ها به سرعت می میرند . )

- آنها نیاز به دمای خاصی ندارند و در دماهای پایین ( تا ۷- ۶ درجه سانتیگراد ) هم قادر به زندگی هستند .

توجه : در صورتی که گلد فیش ها در دمای کمتر از ۱۰ درجه سانتیگراد نگهداری شوند ، نیاز به تغذیه نداشته ؛ زیرا به دلیل فعال نبودن معده ی آنها در چنین دماهایی عوامل بیماری و مرگ آنها می شود .

نکته : هر چه دمای آب تانک یا تنگ گلد فیش ها پایین تر باشد ( ۲۰ – ۱۰ درجه سانتیگراد ) به دلیل افزایش اکسیژن محلول در آب ، ماهی ها شاداب تر می باشند .

- توجه داشته باشید که نباید آن ها را در یخچال نگهداری کرد چرا که زندگی را برای آن ها دشوارتر می کند. شرایط باید طوری باشد ک روز و شب را حس کنند.

- کم و زیاد شدن ناگهانی نور (روشن کردن لامپ آکواریوم در تاریکی، باز کردن ناگهانی پرده ها و ...) به ماهی ها شوک واسترس وارد می کند، نور باید به آهستگی تغییر یابد.

- با ضربات زیاد و تکان های شدید ممکن است ماهی ها سکته کنند. هرگز نخواهید با تلنگر توجه ماهی های ها را جلب کنید این کار باعث می شود استرس بگیرند یا سکته و کنند و بمیرند. ظرف آن ها باید بدور از محل رفت و آمد های دایمی باشد.

- تانک ماهی ها نباید در معرض نور مستقیم آفتاب باشد این کار ممکن است باعث سوختگی پوستشان شود، همچنین باعث کاهش سطح اکسیژن محلول در آب و در نهایت مرگ آن ها شود.

- درصورتی که ماهی را تنها برای 15 روز عید می خواهید حتما آن ها را به کس دیگری اهداکنید که از آن ها با دقت مراقبت کنند چرا که مسیولیت جان آن ها در این شرایط با ما انسان هاست.

- رسم است که روز سیزده بدر ماهی قرمز در رودخانه یا دریاچه ها رها می شود که این کاری کاملا غلط است. چون ماهی قرمز عید در صورت رهایی در این محیط ها، اکوسیستم طبیعی محیط را به علت جفت گیری با دیگر ماهی ها و اشتهای زیاد در خوردن غذا و تخم دیگر ماهی ها به هم خواهند زد.

در صورت رها سازی در حوض های شهری نیز به علت تعویض آب حوض ها و برای مدتی خالی گذاشتن حوض ها از آب، ماهی ها کشته خواهند شد.

 

تغذیه

ماهی قرمز همه چیز خوار است؛ به این معنی که برای رشد و سالم بودن هم به غذاهای گیاهی و هم به غذاهای جانوری نیاز دارد. یک حقیقت بسیار مهم در مورد ماهی قرمز این است که این حیوان تا زمانی که غذا در اختیار داشته باشد، فارغ از اینکه گرسنه باشد یا نه، تغذیه می نماید. در طبیعت، ماهی قرمز همواره در جستجوی غذا بوده و نهایتاً مقدار انرژی مصرف شده برای این امر با غذای مختصری که هر از چند گاهی یافته می شود، تقریباً برابری می کند.

- یکی از روش های اطمینان از صحت تغذیه ماهی قرمز، بررسی مدفوع آن است. رشته مدفوع ماهی باید کوتاه و کمی حجیم بوده، به رنگ غذای مصرف شده باشد. رشته های طویل مدفوع که در هنگام شنا، شبیه دم به ماهی متصل هستند، نشانه تغذیه بیش از حد است. در صورت بزرگ بودن اندازه ذرات غذایی، ماهی در مدت فوق قادر به تغذیه به میزان مناسبی نمی باشد.

- هرگز برای غذا دادن به آن ها از خرده های نان، بیسکویت و … استفاده نکنید و تنها برای تغذیه ی آن ها از غذاهای زنده یا غذاهای خشک مخصوص آبزیان استفاده کنید . ( همانند لوفاک)

- وعده های غذایی کوچک ولی به دفعات متعدد در روز، بهترین شیوه تغذیه ماهی قرمز است.

- معمولا جاهایی که این دسته ماهی ها را می فروشند غذا ی مناسبشان هم دارند. به همین دلیل بهتر است برای از دستفروشان خرید نکنید.

- این ماهی ها را دست کم دو بار در روز غذا دهید.

تذکر غذا دهی نباید از 4 بار در روز تجاوز کند.

- تنوع غذایی برای این ماهی ها بسیار مهم است بنابراین بکوشید از غذاهای گوناگون برای تغذیه آن ها استفاده کنید.

- غذا دهی باید طوری باشد که غذا در 4دقیقه کاملا مصرف شود.

تذکر: ظرف کوچک یا غیر شیشه ای موجب بی اشتهایی در این ماهی ها شده و موجب مرگشان می شود.

- غذای این ماهی ها بسیار ارزان است ولی به هر دلیلی نتوانستید غذای آماده تهیه کنید می توانید از جگرتازه گوسفند (به مقدار بسیار کم) ، سفیده ی تخم مرغ آبپز شده و کاهوی بسیار ریز خرد شده استفاده کنید.

- اگر تحت هیچ شرایطی هیچ غذایی نتوانستید تهیه کنید می توانید از خرده های نان استفاده کنید ولی حتما توجه داشته باشید که نان دارای ارزش غذایی بسیار پایینی برای ماهی هاست و از طرفی مصرف زیاد آن باعث می شود آن ها یبوست گرفته و سرانجام بمیرند.

تذکر : در ابتدا برای ایجاد سیکل ازت ( چرخه نیتروژن ) نیاز به تصفیه کن دارند .

بیماری

چون آن ها معمولاً در دماهای پایین نگهداری می شوند، به ندرت بیمار شده و بیماری شایعی در آنها وجود ندارد. تنها در صورتی که آب آنها کدر و آلوده باشد یا برای مدت طولانی تعویض نشود ممکن است انگل بگیرند که در این حالت پولک هایشان برآمده می شود و ماده ی سفید رنگی از آن بیرون میزند و در صورت تماس با دست پولک هایشان می کند و  ممکن است موجب مرگشان شود.

درصورت دیدن هرگونه نشانه ی بیماری (شامل برآمدگی پولک ها، بی اشتهایی و بی جنب و جوشی، ماندن در پایین تانک برای مدت طولانی، عمودی شدن راستای بدن ماهی و...) ماهی بیمار را به تندی از دیگربیماران جداکنید و اگر امکان دارد آن بقیه ماهی ها را عوض کنید.

ماهی بیمار را باید در ظرفی نگهدارید ک یک قاشق نمک در آن حل شده باشد(بسته به اندازه ظرف نمک را کم کنید ولی تا آنجا که ممکن است از یک قاشق بیشتر نمک اضافه نکنید.) و با مشورت برخی فروشنده های دایمی ماهی می توانید به آن دارو هم بدهید.

طول عمر

در شرایط معمولی و نگهداری در آکواریوم تا ۱۲ سال و در شرایط طبیعی درون دریاچه تا ۶۰ سال عمر می کنند . همچنین اندازه ی طول آه ها تا 20 سانتیمتر می رسد.

تکثیر

علائم بلوغ: یک گلدفیش معمولاً پس از یک تا دو سال بالغ شده که تا ۷٫۵ سانتیمتر طول دارد . هم چنین باله های لگنی و سینه ای گلد فیش های بالغ تقریباً به اندازه بدنشان رشد می کند .

نحوه تکثیر: پس از بلوغ، نر و ماده را دو تا سه هفته از هم جدا کرده و سپس شبانه در یک تانک قرار دهید تا پس از دو تا سه روز جفتگیری و سپس تخم ریزی کنند .

نکات تخصصی تر

-         انواع تجاری غذاهای ماهی قرمز در بازار موجود است که در صورت استفاده صحیح، نیازهای اولیه این حیوان را برآورده نموده و رشد آن را سرعت می بخشد. در هنگام انتخاب غذا باید دقت نمود که غذای ماهیان آبهای گرم (ماهیان گرم¬آبی) برای ماهی قرمز مناسب نمی باشد

-         . در صورتیکه ماهی قرمز در یک زمان مقدار زیادی غذای خشک را مصرف کند، ممکن است دچار نفخ شدید شود. خیساندن غذاهای خشک پیش از ارائه به ماهی، می تواند از بروز این امر جلوگیری نماید. استفاده از سبزیجات برگ دار تازه، اسفناج، گیاهان زنده، زرده تخم مرغ آب پز شده، کرم خاکی و میگوی ریز شده، نیز به رفع نیازهای تغذیه ای این حیوان کمک می نماید.

-         در صورت بروز مشکلات گوارشی، لازم است که سریعاً غذادهی به ماهی متوقف شده و پس از رفع معضل، مجدداً تغذیه به حالت عادی برگردانده شود.

-         بهترین PH آب 7.5- 6.8 وبهترین دما ی آب نگهداری ماهیان زینتی 26-22 درجه سانتی گراد می باشد

-         برای نگه داری در آکواریم آب ماهی ها را تماما عوض نکنید و در هر بار تعویض آب مقدار 25% کل آب را تعویض نماید.( بطور متوسط در هر هفته 10% آب را عوض نماید).

-         برای ضد عفونی ظروف نگهداری ماهی از نمک طعام3% و یا پرمنگنات پتاسیم ، پرکلرین و بتادین می توان استفاده کرد.

-         از اضافه کردن ماهی جدید تا حصول اطمینان از سلامتی آن به مابقی ماهیها خودداری نماید.