نشانه های تعدادی از بیماریهای ماهی های زینتی آکواریومی برای تشخیص اولیه بیماری به خدمتتان تقدیم میشود.این پست به تدریج اصلاح و تکمیل شده و نشانه های بقیه بیماریهای رایج نیز تهیه و ارائه میشود.
نشانه های بیماری:
پیدایش لکه های (غشایی) سفید متمایل به خاکستری بر روی پوست ، سر ، آبششها ،ناحیه پشتی یا باله های شنا که قابل گسترش و به هم پیوستن میباشد و در نتیجه میتواند ناحیه وسیعی از بدن ماهی را بپوشاند، باله های آسیب دیده، بروز زخمها، ظهورسطوح وصله مانند زرد تا خاکستری روی آبششها، بافت روی سر ممکن است دچار خوردگی یکطرفه شود.
تشخیص بیماری:
کلومناریس
درمان:
به سرعت باید درمان آنتی بیوتیکی معمول بیماری صورت گرفته و تانک و وسایل ضدعفونی شود.
نشانه های بیماری:
تورم سر،برآمدگی چشمها ، خونریزیهای کوچک در قاعده باله های سینه ای ،تاولهای کوچک و برجسته بر روی پهلوها
تشخیص بیماری:
بیماری کورینه باکتریاییCorneybacteriosis
درمان:
کاربرد آتی بیوتیکهای نظیر پنی سیلین و تتراسیکلین
نشانه های بیماری:
تورم شکم،برآمدگی فلسها در اطراف نقاط متورم شده
تشخیص بیماری:
ورم ، آب آوردگیDropsy (Malawi Bloat)
میتواند ناشی از عفونتهای باکتریایی داخلی باشد در صورتیکه تورم ناگهانی صورت بگیرد.
در صورتیکه منشا سرطانی یا انگلی داشته باشد تورم به تدریج حادث میشود.
درمان:
به ازا هر 20 لیتر آب حدود یک هشتم قاشق چایخوری نمک سولفات دو منیزی اضافه کرده و به مدت دو هفته ماهیان را تحت نظر داشته باشید.در خصوص نشانه های بیماریهای باکتریایی یا انگلی دقت نموده تا در صورت نیاز درمانهای لازم صورت بگیرد.
نشانه های بیماری:
باله های آسیب دیده یا تخریب شده ، در مراحل اولیه خط سفید کم و بیش واضح در در طول لبه های خارجی باله های شنا ظاهر میشود و تدریجا به سمت قاعده آن پیش میرود.
تشخیص بیماری:
پوسیدگی باله Finrot
درمان:
اسیدیته آب بررسی شود و در صورت نیاز به تصحیح آن اقدام شود.در صورتیکه اسیدیته آب مناسب است از آنتی بیوتیکهای مورد نظر برای پوسیدگی باله و دم استفاده شود.
نشانه های بیماری:
کم تحرکی ، رنگ پریدگی و کاهش اشتها،کاهش وزن،آسیبهای پوستی ، تیرگی بدن و تورم شکم ، تغییر شکل و فقدان فلس و پوسیدگی باله ها ،بیرون زدگی چشم ، تغییر شکل فک و مهره ها.ماهی ممکن است سست و در گوشه آکواریوم بیحرکت مانده و یا با حرکتی نامنظم شنا کند.مشخص ترین حالت در ماهی نئون مربوط به تغییر رنگ دو طرف بدن است که در حالت عادی قرمز درخشان بوده و در هنگام ابتلا به بیماری به رنگ زرد در می آید. ضایعات قرحه ای شکل روی دهان و باله پشتی در ماهی گورامی سه خال و مرواریدی گزارش شده است.
تشخیص بیماری:
Fish Tuberculosis سل ماهی
درمان:
درمان موثر و قطعی ندارد،روش درمان سل انسانی در مراحل اولیه میتواند مفید باشد. گزارش شده که به مصرف کانامایسین جواب مثبتی داده شده است.به جهت مسری بودن باید نسبت به ضدعفونی تانک و لوازم داخلی برای ممانعت از انتقال اقدام کرد.شستشوی دقیق دستها و سطوح تماس لازم است.
نشانه های بیماری:
شنای سرگردان،ورم یا باد کردن بدن،سطوح وصله مانند سیاه روی بدن یا باله ها
تشخیص بیماری:
بیماریهای میکسو باکتریاییMyxobacteriosis -- کمیاب
درمان:
درمان در صورت بروز مشکل است .برای پیشگیری باید به حفظ کیفیت آب توجه شود.
نشانه های بیماری:
تنبلی ،فقدان اشتها ،اسیب دیدگی باله ها،بی رنگی متمایل به قرمزی ،تورم چشمها ،جمع شدگی باله ها
تشخیص بیماری:
عفونت خونیSepticemia
درمان:
درمان آنتی بیوتیک توام با غذا در صورت نیاز
نشانه های بیماری:
قارچ سفید یا خاکستری در چشمها
تشخیص بیماری:
آب مروارید یا کدورت عدسی کره چشمCataracts
درمان:
درمان معمول برای قارچها
نشانه های بیماری:
وصله های سفید یا خاکستری پنبه مانند ،افزایش مخاط
تشخیص بیماری:
قارچ بدن یا دهانMouth or Body Fungus
درمان:
درمان معمول برای قارچها ، معمولا به آب اضافه میشود ولی در صورت نیاز باید بطور مستقیم استفاده شود.
نشانه های بیماری:
غشاهای سفید پنبه مانند روی ماهیها
تشخیص بیماری:
قارچ واقعی
درمان:
درمان معمول برای قارچها
نشانه های بیماری:
رشته های کوچک کرم مانند که بر بدن ماهیها قابل مشاهده است.یا در پوست پنهان شده است.
تشخیص بیماری:
Anchor Wormکرم قلابدار
درمان:
مطایق دستورالعمل درمانی برای انگلها
نشانه های بیماری:
غشاء سفید مایل به آبی بر بدن ، تنفس سخت ناشی از آسیب به آبششها ،لخت شدن پوست ، هنگام بروز شدید بیماری در روی بدن ماهی یک لایه آبی خاکستری رنگ پیدا میشود که خصوصا بر روی سطح سر خوب نمایان است.
تشخیص بیماری:
کیلو دونلیازیسChilodonella
درمان:
نمک درمانی
نشانه های بیماری:
اشکال و سختی تنفس ،اتلاف وزن
تشخیص بیماری:
پاروپایان(سخت پوستان)Copepods
درمان:
درمان ضد انگلی ،به همراه درمان ضد قارچ برای پیشگیری از عفونتهای ثانویه قارچی احتمالی در آبششهای آسیب دیده.
نشانه های بیماری:
غشاء سفید،مناطق قرمز شده در بدن ،شنای غیر طبیعی ،باله های جمع شده ، افزایش موکوزهای قسمتهای آلوده بدن ،عدم تغذیه ،آسیب دیدن پوست و آبششها، حرکات ماهی کند شده و به گوشه و کنار آکواریوم پناه میبرد ، ماهیها در آب معلق شده و خود را به کف یا کناره ها میمالند.
تشخیص بیماری:
بیماری تک یاخته ایCostia (Slime Disease)
درمان:
درمان باید به سرعت شروع شود.دما را بالا برده و از داروهای ضد انگل استفاده شود.نمک درمانی میتواند موثر واقع شود.
نشانه های بیماری:
کاهش وزن، شنای غیر طبیعی ، معمولا بسیار مریض به چشم می آیند ، ممکن است به همراه یا متعاقب هجوم انگلی باشد.
تشخیص بیماری:
Blood Flagellates (Sleeping Sickness) تاژکداران خونی ،بیماری خواب
درمان:
درمان با نمک میتواند بر علیه انگلها موثر باشد ولی نمیتواند بر تاژکداران موثر واقع شود.
نشانه های بیماری:
تنبلی ، آسیب تارعنکبوتی بر پوست ،رنگ پریدگی ، باله های قرمز شده ،سستی باله ها،خسارات باله ها
تشخیص بیماری:
Skin Flukes (Gyrodactylus)کرم قلابدار پوست
درمان:
درمان معمول بر علیه انگلها.
نشانه های بیماری:
فقدان اشتها ،کاهش وزن ، سوراخ یا چاله های نمایان روی سر
تشخیص بیماری:
Hole in Head Disease (Hexamita) – بیماری سوراخ در سر(بیماری رایج سیکلیدها)
درمان:
درمان معمول بر علیه بیماری سوراخ در سر.
نشانه های بیماری:
خاراندن،نقاط سفید نمک مانندی که ابتدا در سر ظاهر شده و به تمام بدن گسترش می یابد.تنفس سریع ،تیرگی در چشمها یا باله ها.
.
تشخیص بیماری:
Ich (Ichtyophthirius) – بیماری لکه سفید یا سفیدک
درمان:
درمان معمول بر علیه بیماری سفیدک.
نشانه های بیماری:
خاراندن ، کرمهای کوچک آویخته از بدن
تشخیص بیماری:
Leechزالو
درمان:
نمک درمانی یا درمانهای رایج برای انگلها.
نشانه های بیماری:
شنای سرگردان ،از دست دادن وزن ، کاهش رنگ
تشخیص بیماری:
Neon Tetra Disease –بیماری نئون تترا
غالبا تترا ها، دانیوها و باربها را تحت تاثیر قرار میدهد
درمان:
درمان مشکل است .باید بدنبال درمانهایی بود که باکتریهای گرم منفی را تحت تاثیر قرار دهد.
نشانه های بیماری:
خاراندن ، حرکات تند و تیز،ذرات ریز سفید تا زرد بر پوست
تشخیص بیماری:
Oodiniumاوودینیوم
درمان:
درمان معمول بر علیه بیماری انگلی .
نشانه های بیماری:
بیماری با ظهور پلاکهای نامنظم و به رنگ مایل به سفید بر روی سر و پشت ماهی مشخص میشود.ممکن است باله های شنا ریش ریش شده و محتملا بدن ماهی به رنگ مات در آمده و بطور کامل از یک پرده شفاف(سفید رنگ لعابی ) پوشیده شود و بصورت تکه تکه از بدن ماهی جدا شود. در آلودگیهای کم این پوشش جزئی بوده و غالبا روی سر یا پشت ماهی مشاهده میشود.تظاهرات تیرگی در پوست ، بروز وصله های قرمز بر پوست در مناطقی که مورد گزش انگل قرار گرفته است.
تشخیص بیماری:
Trichodina تریکودینا
درمان:
نمک درمانی
نشانه های بیماری:
آبششهای قرمز یا خونی ، تنفس از هوا
تشخیص بیماری:
مسمومیت آمونیاکی
درمان:
بدون درمان ،ازمایش منظم آب و حفظ کیفیت و نگهداری مطلوب آن سبب پیشیگیری از بیماری است.
نشانه های بیماری:
خالها های کوچک سیاه در روی باله ها و بدن
تشخیص بیماری:
Black Spot لکه سیاه
درمان:
درمان معمول بر علیه بیماری انگلی،لکه ها(کیست) ممکن است بعد از درمان باقی بماند.
نشانه های بیماری:
.تظاهرات سفید تیره در یک یا هر دو چشم
تشخیص بیماری:
Cloudy Eyeکدورت چشم
درمان:
. نشانه های وجود بیماریهای دیگر نظیر ولوت ، ایک و سل بررسی شود و درمان متناسب انتخاب گردد.
نشانه های بیماری:
رشته مدفوع از ماهی آویزان است، ورم شکم ،تنبلی ، عدم تمایل به غذا ،شنای غیر متعادل
تشخیص بیماری:
Constipationیبوست
درمان:
تغذیه را به مدت 2 تا 3 روز قطع نموده و سپس با جیره ای متنوع شامل غذاهای زنده و مواد گیاهی ادامه دهید.
نشانه های بیماری:
خالهای کوچک سفید که به تدریج بزرگ شده ، امکان دارد رگ های مشکی داشته باشد.
تشخیص بیماری:
Fish Poxآبله ماهی
درمان:
بدون درمان ، شرایط کیفی آب را در حد خوب حفظ کرده و علائم ممکن است بعد از 10 تا 12 هفته از بین بروند.
نشانه های بیماری:
اشکال در شنا ، شنای بالا به پایین، شناوری ، ناتوانی در به سطح آمدن، نباید با بیماری کیسه شنا اشتباه گرفته شود
تشخیص بیماری:
Flipover
درمان:
هوا باید از کبسه شنا توسط دامپزشک خارج شود،جراحی در ماهیان بزرگتر امکان پذیر است.نشانه های عفونتهای داخلی یا انگلی را بازبینی کرده و در صورت نیاز عملیات درمانی لازم صورت گیرد.
نشانه های بیماری:
قرمزی روی پوستی یا زیر پوستی ، رفتارهای غیر طبیعی غیر منتظره.
تشخیص بیماری:
Inflammationالتهاب
درمان:
درمان با استفاده از آنتی بیوتیک
نشانه های بیماری:
بر آمدگی غیر طبیعی یک یا دو چشم
تشخیص بیماری:
Pop-eye (Exophthalmiaبیرون زدگی چشم
درمان:
درمان معمول بر علیه بیماری انگلی و/یا باکتریایی ، بررسی وجود سایر نشانه های عفونتهای باکتریایی یا انگلی.
نشانه های بیماری:
.تقلای ماهی برای شنا ، ممکن است شناور باشد در حالیکه سرش به طرف پایین است،اشکال در آمدن به سطح ،عدم توازن .ممکن است علائم بعد از تغذیه ظاهر شود.
تشخیص بیماری:
Swim Bladder Diseaseبیماری کیسه شنا
درمان:
تغذیه را به مدت 3 تا 4 روز قطع کنید.اگر نشانها پا برجا بودند،به ماهیان مبتلا مقدارکمی اسفناج تازه یا نخود سبز بدون پوست داده شود.
نشانه های بیماری:
آماس یا ورم کردگی ناشی از غده های داخلی،در ظاهر بیرونی ممکن است به نظر برسد که پوست رشد کرده و تحت فشار است.
تشخیص بیماری:
Tumorsغده
درمان:
معمولا غیر قابل درمان ، با یک دامپزشک برای درمان غدد تیروئیدی توسط پتاسیم آیودید مشورت شود.
نشانه های بیماری:
.تنبلی ، از دست دادن اشتها ، زخمهای باز با لبه های قرمز ، احتمال پوسیدگی باله.
تشخیص بیماری:
Ulcersبیماری زخم
درمان:
درمان معمول بر علیه عفونت باکتریایی.
نشانه های بیماری:
خاراندن ، لکه های کوچک طلایی تا سفید ، از دست دادن رنگ ،از دست دادن وزن ، اشکال در تنفس ناشی از صدمات آبششی.
تشخیص بیماری:
Velvet (Gold Dust Disease ولوت
درمان:
درمان معمول بر علیه بیماری انگلی
انگل بیماری لرنه آ یا کرم قلابدار(لرنیوز lerniose)
این سخت پوست به عنوان یک انگل خارجی ماهیان گرمابی آبهای شیرین است.در صورت آلودگی در بچه ماهیها سب تلفات سنگینی میشود.گونه های مختلف آن با ماهیان مختلف سازگار شده است.لرنه آ دارای چرخه زندگی مستقیم بوده و نیازی به میزبان واسط ندارد.
چرخه زندگی انگل بیماری لرنه آ یا کرم قلابدار(لرنیوز lerniose)
شناسایی انگل :
بدنی کرمی شکل داشته .ماده هایش بدنی دراز و گردنی باریک با زائده های لنگر مانند در سر دارند که بوسیله آن پوست ماهی را سوراخ کرده و به داخل عضلات فرورفته و در آنجا تبیت میشود.طول بدن از 3.3 تا 10 الی 12 میلیمتر است.هر انگل قادر است در دو دوره تخمریزی تا 700 تخم تولید کند.
چرخه زندگی :
شناخت چرخه زندگی میتواند علاوه بر تعیین سیر بیماری در روشهای پیشگیری و درمان نیز مفید واقع شود.
1 – در لرنه آی بالغ ماده ،تخمهای رسیده در کیسه تخمدان شکل گرفته و طی دو دوره رها سازی تخمها (به فاصله 24 ساعت) حدود 700 نوزاد (نائوپلی) آزاد شود.
2 – بلافاصله پس از تخم گشایی(36 ساعت پس از رها سازی تخمها) نوزادان (0.1 تا 0.12 میلمتر) بصورت شناگر آزاد در آب دیده میشوند.سیر تکامل نوزادان با پوست اندازی مکرر صورت میپذیرد .
3 – مرحله نهای پوست اندازی رسیدن به مرحله کوپه پودید( copepodid) است (2-4 روز بعد از تفریخ در دمای 25-35 درجه سانتیگراد).بر عکس نوزادان ،کوپه پودیدها نمیتوانند به مدت طولانی در آب زنده بمانند و بدون میزبان قادر نیستند به مرحله بعدی برسند.در این هنگام است که آنها معمولا بر روس سطح بدن و یا آبشش های ماهی در حال خزیدن هستند و حالت وخیمی همراه با خارش و جهش در ماهی بوجود می آورند.
در این مرحله آنها طی چند مرحله پوست اندازی نهایتا تمایز جنسی یافته و ماده ها و نرها جفت گیری کرده و بعد از جفت گیری نرها میمیرند.ولی ماده ها از دو طرف افزایش طول یافته و شروع به سوراخ کردن بافتهای سطحی بدن میزبان میکنند.پس از اتصال به بدن میزبان به سرعت افزایش طولی یافته و 4-6 روز بعد به شکل انگل بالغ در می آیند و در این هنگام تخمریزی را شروع کرده و چرخه زندگی انگل از سر گرفته میشود.
عده ای عقیده دارند که ماده ها از خون میزبان استفاده میکنند ولی احتمالا از سلولهای تخریب شده و نیز از آب میان بافتی میزبان تغذیه میکنند.
بافت عضلات و پوست در محل سوراخ شدن بدن میزبان به وسیله سر انگل ، ملتهب و برجسته شده و خیز مختصری شکل میگیرد.باکتریها در محل سوراخ پوست و التهاب اولیه تجمع یافته و زخم چرکی بوجود می آورند.تک یاخته ها در محل زخم شروع به فعالیت کرده و با سرد شدن آب ، رشته های قارچ در اطراف زخم بوجود می آید.کبد ،کلیه و روده ها نیز بر اثر غیر طبیعی شدن میزبان آسیب میبینند.چون اغلب لرنه آ به قسمتهای دهانی و فک های ماهی میچسبد،ماهی از خوردن غذا امتناع کرده و به شدت لاغر و ضعیف میشود.محل زخم و نفوذ انگل نسبت به آلودگیهای ثانویه باکتریای و قارچی آسیب پذیر شده و ممکن است سبب آسیب های باله ای و یا ورم و یا از دست دادن فلس ها یا تنبلی و سستی و یا از دست دادن وزن یا عوارض دیگر شود..تعداد زیاد لاروهای پارازیت سبب آسیب به آبششها و به هم ریختگی تنفس ماهی و گاه مرگ میشود.تایید هجوم انگل با مشاهده انگل بر بدن ماهی صورت میگیرد هرچند برای آلودگی آبششی مرحله لاروی نیاز به میکروسکوپ وجود دارد.با پیشرفت بیماری و افزایش تعداد انگلهای چسبیده به بدن ماهی ،تلفات سنگینی بخصوص در بین بچه ماهیها مشاهده میشود.
این انگل به ندرت در ماهیانی که در شرایط خانگی نگهداری میشوند دیده میشود.مگر ماهیانی که در استخر یا حوض یا جایگاههای بزرگ در هوای آزاد پرورش یافته اند بروز کرده و به آکواریومهای خانگی انتقال یابند. یا توسط ورود آب تانک فروشنده ماهی به تانک ما دچار آلودگی شویم.یا در مواردیکه برای تغذیه ماهیان از غذای زنده که از محیط طبیعی بدست می آید استفاده شود که احتمال انتقال انگل به محیط آکواریوم را فراهم میسازیم.یا تخم آن توسط گیاهان طبیعی خریداری شده به آکواریوم وارد شود.
نشانه ها و علائم
انگل بیماری لرنه آ یا کرم قلابدار(لرنیوز lerniose) بر روی بدن ماهی های زینتی
لرنه آ در ابتدا شبیه یک نخ پنبه ای کلفت یا نخ ماهیگیری کلفت که به بدن ماهی چسبیده است دیده میشود.
انگل ممکن است به هر قسمتی از بدن بچسبد.حتی میتواند چشم یا آبششها را مبتلا سازد.ماهیانی که توسط یک یا دو کرم آلوده شده اند نشانه های زیادی از بیماری بروز نمیدهند جز خراشیدن و مالیدن بدن به اشیا و نیز ترشح موادی که در ناحیه زخم صورت میگیرد.کاهش اشتها غالبا مشاهده میشود.مرگ و میر در ماهیان کوچک و بچه ماهیها با تعداد کم انگل نیز ممکن است بروز کند به جهت کم خونی و عفونت ثانویه باکتریایی و قارچی.
روشهای درمانی لرنیوز:
- ماهیان آلوده به لرنه آ باید به تانک قرنطینه انتقال یافته تا از آزاد سازی تخمها توسط انگل بالغ به داخل تانک اصلی جلوگیری شود.
- انگل را میتوان با دقت توسط پنس یا موچین از بدن ماهی جدا کرد.باید دقت کرد که تمام انگل از بدن ماهی جدا شود. این کار استرس شدیدی به ماهی وارد میکند ولی موثر است .در صورتیکه شرایط نگهداری ماهیانتان خوب باشد زخم به زودی بهبود یافته و ماهی سرحال میشود.ولی همانطور که میدانید باید گوش به زنگ احتمال ظهور مجدد انگل در این ماهی یا ماهیان دیگر باشید .(این کار در آکواریومهای خانگی به راحتی امکانپذیر بوده و غالبا جواب میدهد.)
- زخم سر باز باید با یک ماده ضدعفونی آغشته شده و با یک ژل چرب کننده دارویی(نظیر وازلین) پوشیده شود .کرم به عنوان یک محافظ(مانع) عمل کرده تا زخم التیام یابد و نیز استرس اسمزی(بر هم خوردن تعادل مایعات بدن) را کاهش میدهد. و در ممانعت از هجوم عوامل بیماریزا به زخم مفید واقع میشود
- قرار دادن ماهیان آلوده به لرنیوز در حمام 2 درصد نمک طعام به مدت 15 دقیقه ،انگلهای چسبیده به بدن ماهیان آب شیرین را تلف میکند.این روش بیشتر در اسناد قدیمی تر ارائه شده است.
- روش موثر دیگر کاربرد پرمنگنات پتاسیم با غلظت 20 قسمت در میلیون به مدت 120 دقیقه است.این سم تنها بر لرنه آی بالغ اثر کرده و بر انگلهای جوان زیر پوست تاثیری ندارد.و در دمای تابستان ،انگلهای زیر پوست به سرعت رشد یافته و 50 – 70 ساعت بعد از درمان دوباره روی بدن ماهی دیده میشوند.عیب مهم استفاده از پرمنگنات با وجود اثر خوبی که دارد ، نزدیک بودن غلظت درمانی به مقدار کشنده آن است.
- سموم اورگانوفسفاتها اثرات خوبی در درمان و ریشه کنی بیماری نشان داده اند.با توجه به چرخه زندگی لرنه آ ،روش درمانی و ریشه کنی بایستی در در چند بار و در مرحله کوپه پودید صورت گیرد.
- در ایران از سم تریکلروفون trichlorofonو یا نیگوونnigovun به میزان یک قسمت در میلیون در سه نوبت (حداقل) با فاصله 7-10 روز (بسته به حرارت) با موفقیت استفاده شده است.
- تریکلرفون در سایتها و منابع آبزی پروری با نامهای دیپترکس و دایلوکس (Dipterex and Dylox) نیز نام برده شده است.مقدار مصرف را 0.2 تا 0.3 میلیگرم در لیتر با تکرار هر 7 روز یکبار به مدت 6 هفته ذکر کرده اند.(تریکلرفون برای ماهیها و بی مهرگان بسیار سمی است و در استفاده از آن باید نهایت دقت را کرد و تماس مستقیم با سم برای انسان نیز خطرناک است)
- روش دیگر اینکه اگر بتوان ماهیان را به مدت یک هفته از تانک خارج کرد،در زمانیکه پارازیتهای جوان در حال شنای آزاد بوده و بدنبال میزبان هستند.عدم دسترسی به میزبان سبب مرگشان خواهد شد.
مدیریت بهداشتی :
1 – در ورود ماهیان جدید به تانک باید دقت لازم را نمود که بدون آلودگی باشند.
2 – از ورود ماهیان وحشی،قورباغه،سمندر آبی یا سایر آبزیانی که ممکن است ناقل انگل باشند باید پرهیز کرد.
3 – رعایت مقررات مراقبت ، قرنطینه،درمان و ریشه کنی میتوان جلوی انتشار یا شیوع آن را در بین مخازن مختلف بگیرد.
4 – پیشگیری بر اساس جلوگیری از ورود ماهی ، آب آلوده ؛غذای زنده آلوده و گیاهان الوده به مخزن نگهداری است.
